home info publicaties zoeken




Toelichting

Wie weet, innerlijk weet, hoeft niet meer te geloven.

Geloven wil zeggen: aannemen wat iemand anders gezegd heeft (1). En vaak gaat het nog een stuk verder: er staat geschreven dat iemand dit gezegd heeft, dus nemen we aan dat die persoon dit inderdaad gezegd heeft (2).

We gaan er dan bovendien nog vanuit dat wat die andere te zeggen heeft op ons van toepassing is, zelfs als die andere dit tegen iemand anders gezegd heeft. Waarom zou dat zo zijn? De andere is anders, en dat wordt toch zo vaak vergeten; iedere mens is (fundamenteel) anders.
Stel dat de andere inderdaad de kern van de zaak kent, dan nog is hij of zij niet in staat dit over te brengen via woorden. M.a.w. wat gezegd is of geschreven staat, en u dan bereid bent te geloven, is naast de kern van de zaak, of zelfs soms naast de kwestie.
Vormt iemand als Jezus hierop een uitzondering? Ja en nee. Wat Jezus tegen u gezegd heeft, dat weet u, en hoeft u dus niet meer te geloven (omdat u het - innerlijk - weet). Wat Jezus via geschriften (o.a. in de Bijbel) achtergelaten heeft, zou achtergelaten hebben, dat kunt u alleen maar weten wanneer het door uw bewustzijn heen is gegaan. En hier loopt het meestal mis. Wanneer bijvoorbeeld Jezus zegt:

Ik ben de Weg, en de Waarheid, en het Leven.
Niemand komt tot den Vader, dan door Mij.    (Joh. 14:6)

dan stel ik mij heel grote vragen of wat wij verstaan wel hetzelfde is als wat Hij gezegd heeft. Voor mezelf is het antwoord duidelijk: ik kan er niet bij. Als we niet hetzelfde verstaan, dan verdraaien we de Waarheid. En dat doen we altijd, want door het feit alleen al dat het onder woorden is gebracht, is het al mis. Diepe waarheden kunnen gewoon niet via woorden weergegeven of overgebracht worden.

Een andere kwestie is dat van geloven veel minder kracht uitgaat dan van innerlijk weten, en niet alleen dat.
Nemen we als voorbeeld het uur van de dood (3).
Wanneer we geloven dat er na de dood "nog iets is", daar zijn we naar mijn bescheiden mening tijdens het stervensproces niets mee. Een eerste reden is "dat er na de dood nog iets is" heel vaag is. Een meer fundamentele reden is dat het - naar ik sterk vermoed - psychosomatisch niet kán werken. Geloven is een vrij rationele, eventueel emotionele (4), zaak, en gaat dus terug op het verstand. Maar tijdens het stervensproces valt zowel de psyche als "de soma" (het lichaam) uit, of is reeds uitgevallen. Hier moet je dus niets meer van verwachten. Wat je ooit geloofd hebt, maar innerlijk nog niet weet, is gewoon weg. Wat je innerlijk weet, wat dus teruggaat tot je eigen diepe bewustzijn, blijft, want je wezen sterft niet; dit kan dus op het uur van de dood wel hulp bieden. En hier kunnen engelen en andere wezen - die tijdens het stervensproces sterk aanwezig zijn - helpen. Zij kunnen wel op de golflengte (5) van uw bewustzijn komen, maar - naar mijn mening toch - niet op de golflengte van uw lichaam en van uw denken, en uw geloven.

Nog dit: kan het zwakke broertje ooit sterk worden? Of m.a.w. kan geloven uitgroeien tot weten? Ik zou niet inzien waarom dit niet zou kunnen. Geloven lijkt mij een tussenstap tot weten te zijn. Voor de ene noodzakelijk, de andere heeft er geen behoefte (meer) aan.

Oorspronkelijk had geloven niet de betekenis van klakkeloos aannemen, wat het later heel vaak geworden is. Het woord geloven is etymologisch verbonden met loven, liefde, love, believe; en dat is wel iets anders dan aannemen omdat iemand het gezegd of gedicteerd heeft.
Geloven in deze betekenis van het woord heeft uiteraard ook met innerlijk weten te maken. Hoe kan je iets loven dat je gewoon klakkeloos dogmatisch aanneemt? Met geloven was oorspronkelijk niets mis. Het is maar fout gegaan toen van de oorsprong, de bron, afgeweken werd. (6)



(1) Met het woord geloven moet je uiteraard opletten, dit opdat dit woord meerdere verschillende betekenissen heeft *.

(2) Het gaat twee keer om geloven, enerzijds geloven dat die mens in kwestie de waarheid kent en mededeelt, en anderzijds geloven dat wat er staat inderdaad door die persoon gezegd werd.
Neem nu bijvoorbeeld de Bijbel. Er is voldoende bekend en ook bewezen, dat er met de bijbel flink geknoeid is, en dat bepaalde verhalen gewoon niet waar kunnen zijn.
Ook met de vertaling kan het fout gaan.

(3) Vooral het Boeddhisme, en in mindere mate het Christendom, is sterk bezig met de idee dat de laatste gedachte heel belangrijk en bepalend is voor waar je daarna naartoe gaat.

(4) Ik ben van mening dat emoties ook een rationele zaak zijn, of beter gezegd een variante ervan. Deze gedachte is vooral gebaseerd op ideeën van David Bohm *.

(5) Die golflengte kun je vrij letterlijk nemen (niet in fysische, maar in metafysische zin).

(6) Hierover gaat het artikel Zon- en maanreligies
(Achteraf toegevoegd, dit artikel werd pas later geschreven).



Printvriendelijk