Het Gnostische Christendom

inhoud:
      1. Stromingen binnen het Christendom 1ste-3de eeuw na Chr..
      2. Situering van de gnostici
      3. Nag Hammadi Geschriften

1. Stromingen binnen het Christendom 1ste-3de eeuw na Chr.

Tijdens de eerste eeuwen van onze tijdrekening waren er vele stromingen binnen wat algemeen "Christendom" kan genoemd worden, veel meer dan eeuwen lang werd aangenomen.

Laten we eens op een rijtje zetten welke bronnen we hebben omtrent de oorsprong van het Christendom; zaken die er -rechtstreeks of onrechtstreeks- mee te maken hebben of er wat duidelijkheid in kunnen brengen. Uiteraard is deze opsomming onvolledig.

Religieuze geschriften:

De Bijbel (Oude en Nieuwe Testament)

Joodse geschriften (Jezus was een Jood)

De Koran (Ook de Islam gaat terug op Abraham)

Nag Hammadi-geschriften ( zie verder)

Dode Zeerollen *

Historische bronnen:

Joodse geschiedschrijvers o.a. Flavius Josephus *

Romeinse geschiedschrijvers

Archeologische vondsten:

in Israël, o.a. in Qumran

in Egypte *

Kerkvaders:

o.a.: Clemens, Origenes, Eusebius, ... *

Bijbelstudie

vooral 19de en 20ste eeuw

Uit al deze bronnen tezamen weten we dat het beeld dat we eeuwen lang over de eerste eeuwen Christendom hadden, helemaal niet klopt. Er waren veel meer stromingen, met ook een veel complexere verwevenheid, dan we dachten.

Enkele stromingen:

Joodse christenen

Essenen

Niet-Joodse christenen

Christelijke gnostici

Therapeutae

Niet-Christelijke gnostici

Hermetici

2. Situering van de gnostici

Oorspronkelijk waren de gnostici een even belangrijke stroming als de hiërarchische stroming (die later gesplitst werd in enerzijds de Rooms-Katholieken en anderzijds de Orthodoxen).
In de derde en vierde eeuw van onze tijdrekening zijn al de stromingen die niet in het hiërarchische kader pasten verdwenen. Zo was er in 391 de verwoesting van de toenmalige wereldbibliotheek van Alexandrië:

Tijdens de 20ste eeuw werden heel wat bronnen opgegraven. Vooral de vondsten tussen 1945 en 1948, meerbepaald de Nag Hammadi-teksten en de Dode Zeerollen, zijn erg belangrijk. Hierdoor krijgen we stilaan een meer realistische kijk op de eerste eeuwen Christendom inclusief de gnostici.

De naam gnostici komt van gnosis *, wat staat voor innerlijke kennis. Door de eeuwen heen is er al altijd een mystieke stroming geweest.

• In Egypte waren er de inwijdingsscholen, met als voornaamste centrum Heliopolis.
• Rond het begin van onze jaartelling waren er de Essenen, de gnostici, de Terapeuta, Valentinus, en andere.
• In de middeleeuwen waren er ondermeer de Katharen, Sint-Franciscus en Meester Eckhart.
• Nog later kwam Pico della Mirandola *, Jacob Böhme *, en andere.
• In de 19de eeuw was er de theosofische beweging *, met als voorgangster H.P. Blavatsky *.
• Begin de 20ste eeuw was er de antroposofische beweging *, met als kopstuk Rudolf Steiner *.

De mystieke lijn is altijd blijven doorgaan, ondanks onderdrukkingen, verwoestingen, slachtpartijen (Katharen *, inquisitie, ...) en dergelijke.
In zekere zin is de huidige nieuwe spirituele stroming een opvolging van de lijn gnostici-Katharen-theosofische en antroposofische beweging.

3. Nag Hammadi Geschriften Chr..

3.1 Algemeen

3.2 Gnostische evangeliën

3.3 Overzicht van de Nag Hammadi geschriften: