Wat versta ik hieronder? (Of
jij het hiermee eens bent of niet, dat maak je uiteraard zelf uit.)
Net zoals er een bewuste en een onbewuste bestaat, in de kosmos zichtbare
en verborgen materie is, bestaat er ook expliciet en impliciet (1) .
Wat eenvoudig uitgedrukt zou je kunnen zeggen dat in de tijd van de
romantiek romantiek expliciet was, terwijl realisme impliciet was, en in
de tijd van het realisme andersom. Tijdens de romantiek is het realisme
nooit weg geweest, alleen kreeg het veel minder aandacht, dit in overeenstemming
met de tijdsgeest. Tijdsgeest heeft iets te maken met "uitrollen"
(expliciet maken) en terug "inrollen" (impliciet maken). Het is een
soort venster dat over het enorme veld van wat werkelijk is, heenschuift.
Dit schuiven heeft met tijd te maken. Nemen we als voorbeeld de
20ste eeuw. In de jaren 30 waren andere zaken expliciet en
andere dan weer impliciet, dan bijvoorbeeld in de jaren 60 en weer
andere dan in de jaren 90. Dit dus als korte achtergrond over expliciet
en impliciet.
Even een ander voorbeeld: het weer van morgen is vergaand, zoniet
volledig, expliciet aanwezig vandaag (luchtstromingen, hoge drukgebieden,
en dergelijke). De weers-"voorspellers" kijken niet - met een glazen bol,
om maar een cliché te gebruiken - naar morgen, ze kijken wat er vandaag
is, en aan de hand daarvan "voorspellen" ze wat het weer morgen wordt.
Eigenlijk zijn ze alleen maar bezig met het weer dat er op dit moment is, inclusief
de evolutie. De evolutie is in dit moment ingesloten, zowel de evolutie van het
verleden als deze van de toekomst (2).
Het enige waar ik twijfels over heb, zijn wat ik in eigen bewoording
"kantelpunten" noem. In wetenschappelijke literatuur staat (terecht, en
uitvoerig uiteengezet): het fladeren van een vlinder in Zuid-Amerika kan
het weer in Europa doen omslaan. Dit kan alleen tijdens
"een kantelpunt". Mijn vraag is: kan je dan voorspellingen doen? Het kan
werkelijk twee (of misschien zelfs meer) kanten uit. Dit is ook een
van de redenen waarom weercomputers soms grondig van elkaar verschillen.
Mijn overtuiging is: als "de toekomst" in het heden niet vervat is,
wat via die kantelpunten mogelijks het geval is, dan is het onmogelijk
om "voorspellingen" te doen over deze toekomst. Voorspellen is volgens
mij lezen wat er op dit ogenblik impliciet aanwezig is.
Soms maken we de verzuchting "ik had het kunnen weten!". Even op ingaan. De toekomst zat toen al in het heden verweven, maar ik heb het niet gezien.