Psychologie, de leer van de ziel met of zonder de ziel

Psychologie, een combinatie van twee Griekse woorden: Psuchè en Logos (1). Beide woorden zijn moeilijk te vertalen. Psuchè (psyche): de ziel (2) en logos : het woord.
Psychologie zou je letterlijk kunnen vertalen als: "het Woord van de Ziel", of wat vrijer vertaald: "de leer van de ziel", of - zoals het meestal omschreven wordt - "zielkunde" (3).

Zielkunde. Laten we hier even bij stilstaan.
Zielkunde: de "kunde" van de ziel. Opnieuw een combinatie van twee woorden, met name "kunde" en "ziel".

Kunde, gevallen kennis

"Kunde": kennis?
Kennis: ja, maar. Er zijn twee soorten kennis, met name "échte" en "gevallen" kennis. Kunde is "gevallen kennis" (4).

De ziel - de geest

Met het woord "ziel" moeten we oppassen, dit opdat aan dit woord meerdere betekenissen toegekend wordt.
Het woord "geest" vind ik zo verwarrend dat het onbruikbaar is. Ik gebruik hiervoor ofwel de twee Engelse woorden "mind" en "spirit" ofwel respectievelijk "lagere" en "hogere geest" *.
Even terugkeren naar de ziel. De ziel is een soort verbindingsschakel tussen de mind en de spirit. (5)

Logos

We waren vertrokken van de woorden "psuchè" en "logos", maar via het woord "zielkunde" zijn we de logos (het woord) uit het oog verloren.
Niet zo verwonderlijk, want psychologie heeft weinig met de diepte van het Woord te maken. "In het begin was het Woord ..." (6) . Dit is uiteraard heel hoge (of diepe) spiritualiteit, en gaat veel dieper (en hoger) dan psychologie. De psychologie houdt zich meestal niet bezig met de ziel, laat staan met het Woord.

De leer van de ziel zonder de ziel?

Heeft psychologie dan geen ziel? Niet bezield? Toch wel, de titel (van dit artikel) is niet "Psychologie, de leer van de ziel met of zonder een ziel", maar zonder "de ziel". Blijkbaar is de ziel ingeruild voor een ziel.
We keren even terug naar "kunde", wat ik omschrijf als "gevallen kennis". Zowel natuurkunde (en andere exacte wetenschappen *) als zielkunde (en andere geesteswetenschappen *) behoren heel vaak tot deze "gevallen kennis".
"Gevallen kennis" is kennis waarbij de ziel vervangen werd door een nep-ziel (7). Voor de exacte wetenschappen is dit nog te begrijpen, voor de geesteswetenschappen zit het nog veel zwaarder fout.

Aan de grondslag hiervan ligt voornamelijk de wil van de psychologie om als wetenschap - als kunde - erkend te worden. De hoofdvoorwaarde hiervoor is dat het wetenschappelijk is, wat o.a. betekend: objectiveerbaar. De mens, met o.a. de ziel, is geen object, is dan ook niet objectiveerbaar. Dus zijn zowel de mens als de ziel er voor een flink deel uitgegooid: psychologie zonder de ziel.

Psychiatrie

Psychiatrie: psuchè + iatros. Psuchè: de "ziel" (ook hier diezelfde nep-ziel); iatros: genezer. Psychiatrie legt - meer dan psychologie - het accent op het medische aspect. Hierdoor komt het dichter bij de exacte wetenschappen te staan. Dit heeft voor en tegen.
Hoe dan ook, de twee hoofdlijnen blijven. Eén: psuchè staat niet voor de ziel, maar heel vaak voor een nep-ziel. Twee: het is een "kunde"; wat o.a. betekent dat het over de "objectiveerbare mens" gaat. Het zit dus behoorlijk fout.
Het is een zeer trieste zaak dat er voor psychisch zwakke en zieke mensen geen echte, goede hulpverlening en ziekenhuizen bestaan.
Uiteraard zijn er alternatieven, vaak behoorlijk duur (8). Enkele alternatieven zijn: Gestalt *, NLP *, werken met dieren (paarden, dolfijnen, boerderijprojecten, ...), en andere (9).

De leer van de ziel met de ziel

De kern van de zaak is dat er twee soorten kennis zijn, wat ik hier "échte" en "gevallen" kennis noem. Elk hebben ze hun eigen mensen, om maar twee groten te noemen: Carl Jung * en Sigmund Freud *.

De mensen van "de kunde" houden zich bezig met wat we meestal "het onderbewuste" en "het onbewuste" noemen. De ziel en de hogere (of diepere) geest * liggen nog dieper. Deze diepere lagen zien zij als vijand en gaan zij dan ook - vaak halsstarrig (10) - vermijden. Dit heeft vooral met angst te maken, angst gekoppeld aan onwetendheid (gebrek aan inzicht).

In de Bhagavad Gita * (6.6) staat :

Voor diegenen die zijn lagere natuur overwonnen heeft door Zijn hulp, is het Zelf een vriend, maar voor diegenen die dat niet heeft gedaan, is Het een vijand.

De mensen die échte kennis bezitten weten dat er onder de laag van duisternis zich veel diepere lagen bevinden waar de hogere geest schittert, domeinen van Licht.
Ieder mens zoekt geluk. Bij deze zoektocht botst de mens onvermijdelijk - vroeg of laat - op de eigen laag van duisternis. Er bestaan twee manieren om hier mee om te gaan: de vlucht vooruit of vluchten (de vlucht achteruit).
De vlucht vooruit: de mens breekt door, door de eigen duisternis en bevrijdt hierbij zichzelf. Hierbij transformeert de mens "gevallen kennis" tot "échte kennis", vaak zonder zich hiervan bewust te zijn. De ziel en de mens bevrijden zich zelf.

Dan is het nog een kleine stap om psychologie opnieuw te bekijken. Dan wordt het: "Psychologie: de leer van de ziel met de ziel". Het beeld van de psychologie verandert. Jung gaf het voorbeeld: hij droeg niet zijn steentje bij, maar een gans rotsblok. Hij heeft dan ook naast "de angstpsychologie" (met angsten, psychosen, neurosen, fobieën, enz.) een "bevrijdingspsychologie" geschreven, zich bevrijden van de eigen duisternis.

Mens, zie je eigen duisternis en weet dat er een weg doorheen is, de vlucht vooruit. Of Bijbels uitgedrukt: "Kies het leven" * .

(1) Zie o.a. "Etymologisch woordenlijsten: Latijnse + Griekse oorsprong" *.

(2) Psuchè wordt meestal als geest vertaald, maar in het kader van het woord psychologie wordt het als ziel vertaald. Zie verder.

(3) Psychologie: zielkunde, o.a. in Van Dale (14de ed., computer), en ook in "Etymologisch woordenlijsten" *.

(4) Meer hierover in het artikel "Kennis: gnosis versus kunde" *. (nog niet klaar)

(5) Mogelijks schrijf ik hier later wat over.
In het eerste hoofdstuk van de Bhagavad Gita *, getiteld "De wanhoop van Arjuna", verkeert Arjuna in grote onzekerheid. Het is de mind die onzeker is.

(6) De eerste zin uit het Evangelie van Johannes *.

(7) Ook hier : zie het artikel "Kennis: gnosis versus kunde" *. (nog niet klaar)

(8) Hiervan wordt in België (mei 2010) weinig of niets van terug betaald door de ziekenfondsen. De overheid kiest partij voor "gevallen kennis". Nederland staat op dit vlak een stuk verder.

(9) Er bestaan allerhande losse initiatieven, en - zoals reeds gezegd - meestal heel duur. Op de website van InnerNed kunt u er heel wat vinden * .

(10) In de video "Passions of the Soul" * deel 4 "Het lijden van de ziel" komt in dit verband een passage voor over een conflict dat ontstaan is tussen Jung en Freud. Een conflict over het al dan niet dieper graven dan wat we traditioneel het onbewuste noemen. Het conflict tussen Jung en Freud heeft trouwens tot een definitieve breuk tussen beiden geleid.

Psychologie,
de leer van de ziel met of zonder de ziel

Op zoek naar de wortels van psychologie