Over gelukzaligheid

Een goed gevoel als beloning, hoe werkt dit?
Een kijk vanuit de non-dualiteit 

Iedere mens is op zoek naar geluk. 
Dit is een van de diepste drijfveren in de mens. (1) 

Let wel: 
een dief steelt
in de overtuiging dat wat hij gestolen heeft hem gelukkiger maakt.
Eng, maar dit is wel de diepe reden van het stelen.

Hoe bereiken we geluk? 
Vooral door dingen te doen. 
Zo zien wij het toch, zeker in het Westen. 

Als ik dit doe, dan gebeurt er dat. 
Als ik mijn doel bereik, dan hoort daar een beloning bij. 
Wat krijg ik als beloning? 
Een gelukkig gevoel, en mogelijks eens een gevoel van gelukzaligheid,
dit in mindere of meerdere mate, afhankelijk van de gepresteerde inspanning. 

Zo is dat.
Hieruit trekken we de conclusie: 
geluk hoort bij doen en bij causaliteit (oorzaak en gevolg).

Dit zit er diep, zeer diep, ingeworteld. 
Is dit wel correct?
Niet iedereen is hiervan overtuigd. 
Zowat alle religies roepen op tot handelen zonder aan de resultaten te denken (2) . 

In dit artikel wordt een poging ondernomen om te doorgronden hoe precies de vork in de steel zit; een behoorlijke verrassing.
Maar eerst sturen we onze detective op pad, ons denken wil ook wat. (Voor wie hier geen boodschap aan heeft, dit kan je gewoon overslaan).

Sherlock Holmes

Als we iets doen, dan krijgen we een beloning; dit in de vorm van een gelukkig gevoel.
Al eens op speurtocht geweest waar dit gevoel vandaan komt? Zou kunnen komen? Hier staan we zelden of nooit bij stil.
Welke sporen zijn er? Het ego, het denken, nog andere?
Een poging: kan het komen van het ego? Het ego heeft niets, bezit niets. Het kan ons dan ook niets geven. Nee, niet van het ego. Ook het (lagere) denken heeft en bezit niets. Andere: ik zie er geen.

Of toch wel. Biologen zoeken het in gelukshormonen. Daar is iets voor te zeggen; gelukshormonen zorgen ervoor dat ons lichaam een gelukkig gevoel krijgt. Op het fysieke niveau: ja.
En op psychisch niveau? Een fysiek gelukkig gevoel brengt ook een psychisch gelukkig gevoel met zich mee.
Die gelukshormonen moeten wel aangestuurd, geactiveerd, worden. Van waar komt die sturing?

Is geluk wel een fysieke, psychische of fysiek-psychische aangelegenheid? Gedeeltelijk. Sherlock Holmes speurt in deze domeinen. En hij vindt wel iets. Voor wie van oppervlakkigheid houdt is dit voldoende.

Uit de diepe diepte

Even hernemen. We presteren iets, bijvoorbeeld: we hebben een lange wandeling gemaakt. In ruil krijgen we een gevoel van geluk. Vraag: van waar komt dit gevoel vandaan? Niet van het ego en niet van het denken.
Van waar dan wel? Er is iets eigenaardigs in het spel, zo zie ik het toch.

Het ego kan jou geen geluk geven. De meeste religies zeggen dat het nep-geluk is wat het ego ons geeft. Zo zie ik het niet. Het is wel kortstondig.
Wat geeft het ego? Niets.
Niets? Dat is ongewoon voor het ego. Meestal stuurt het ego - via ons denken - ons een chaotische stortvloed aan gedachten.
Het lijkt erop dat het ego - gekoppeld aan het (lagere) denken - redeneert: je hebt iets gepresteerd en nu mag je even, heel even, rusten. Daar heb je recht op. Ons denken is even stil.

En wat gebeurt er dan?
Ook niets.
Of toch wel. Wij zijn voortdurend met onze gedachten bezig, dit "op de voorgrond".
Ik vergelijk het met de wolken:

 
De zon schijnt altijd,
de wolken bepalen
hoeveel licht erdoor komt.  * 

De wolken zijn in deze vergelijking de stortvloed aan gedachten. Zij versperren het Licht. Dit kan gaan van lichte versluiering tot heel zware, bijvoorbeeld bij een depressie. De zon is ons diepe Zelf. Heel even houdt het denken halt. Heel even geen wolken. Heel even vangen we een glimp op van het Zelf. Het Zelf straalt pure gelukzaligheid uit, dit is gewoon zo; dit behoort tot de aard van het Zelf. De vergelijking gaat niet helemaal op: de wolken versperren niet altijd het zonlicht, maar onze gedachten doen dit zowat ononderbroken. (Bij wie zelfgerealiseerd is - verlichting bereikt heeft - is dit niet meer zo.)

Heel even gunt ons ego ons even rust. Eventjes stopt de mallemolen van het denken. "De wolken" worden even opzijgeschoven ... we krijgen de zon te zien. De zon staat hier voor het Zelf, dat gelukzaligheid uitstraalt.
De gelukzaligheid die we voelen komt dus niet uit het ego of het denken, het is het Zelf dat altijd op de achtergrond aanwezig is en dat nu heel even de voorgrond haalt; de "gordijnen" van het chaotische denken worden even opzijgeschoven. De gelukzaligheid komt niet even tevoorschijn, ze is er altijd; ze haalt even de voorgrond.

Doordat we ons van gans dit proces niet bewust zijn, en doordat ons denken voortdurend in oorzaak en gevolg werkt, is het voor ons denken duidelijk: de prestatie is de oorzaak en het gevoel van geluk is daarvan het gevolg. Zo is het dus niet. Het ego of het denken schenken ons geen geluk, zij zijn niet de bron van het geluk dat we even ervaren. Ze gaan wel even in rust. Het ego zet heel even een stap opzij, en "de zon" schijnt in al haar pracht.

Hoelang duurt dit goede gevoel? Zoals we weten: meestal niet lang. Het is het ego die bepaalt hoe lang het een stap opzij zet. Het ego leeft wel in een wereld van oorzaak en gevolg. Bij een grote inspanning gunt het ego jou langere rust, het gordijn is langer open. Gevolg: dieper geluk. Hiermee wordt het gevoel van oorzaak en gevolg nog versterkt, en krijgen we nog meer de indruk dat het de inspanning is die het geluk tot gevolg heeft. Onrechtstreeks is dit wel zo: het ego geeft deze beloning niet, maar het zet een stap opzij, waarbij het ego de duur bepaald, dit volgens de inspanning.
Naar mate het proces van ontwaken vordert, gaat het ego wel minder en minder de agenda bepalen, we kennen langere periodes van goed gevoel zonder reden. Dit is het mooie en hoopgevende aan non-dualiteit... (3)

Het doorzien van dit systeem kan helpen bij de volgende stap: gelukzaligheid is er altijd. Het is heel belangrijk om dit te weten. En we moeten er helemaal niets voor doen. Innerlijke stilte volstaat. Maar ... het ego verstoort de innerlijke stilte.

Stilte en geluk hebben wel rechtstreeks met elkaar te maken. Wanneer we tot diepe stilte komen gaat het gordijn opzij en "de zon" schijnt volop.

Je kunt het ook zo zien: het ego houdt het gordijn, de sluier, angstvallig gesloten. Naarmate we meer afstand nemen van het ego is de duur van het vertoeven in gelukzaligheid langer en gemakkelijker te bereiken.
In de Bijbel staat (Marcus 10:15):

Voorwaar, Ik zeg u: 
wie het Koninkrijk van God niet ontvangt als een kind, 
zal het beslist niet binnengaan.

Bij een kind is de complexiteit van het ego nog niet ontwikkeld. Daar, naar de toestand van egoloosheid, moeten we terug willen we in gelukzaligheid leven.

Extraatjes

Hieronder enkele extraatjes die tot dieper inzicht kunnen leiden. Geen garantie, maar het kan.

Grootouders

Grootouders genieten meer van hun kleinkinderen dan ze van hun eigen kinderen deden. Dit is een gekend fenomeen. Hoe komt dit? Kunnen we even het gordijn opzij schuiven om te weten wat hierachter steekt?
Hoe schuif je het gordijn opzij? Door rust, innerlijke rust. Ouders staan vrij sterk in de dagelijkse sleur van het leven. Deze sleur schuift 'het gordijn' dicht. Bij grootouders is deze sleur voor een flink deel weggevallen. Hierdoor staan ze terug open voor wat er is, de blik is terug open en veel ruimer. Genieten op commando, dit gaat niet. Genieten is geen doe-activiteit, het is eerder wat in het Taoïsme wu wei heet, meegolven op de stroom van het leven.

Bijna-doodervaringen

Bij een bijna-doodervaring wordt heel vaak gesproken over een stralend Licht. Velen zien dit Licht als het Atman, het Goddelijke Licht in ons. Waarom zien we dit Goddelijke Licht wel bij een BDE en niet in het dagdagelijkse leven? Omdat ons denken bij een BDE volledig stilligt - er worden geen hersenactiviteiten meer gemeten - het gordijn - waarvan hoger sprake - is zeer wijd open gespreid.

Hersengolven

Er is een misverstand in verband met hersengolven. Ervin Laszlo (een hedendaagse topwetenschapper) schrijft hierover:

... Transcendente ervaringen komen hoofdzakelijk voor in het nog lagere theta-spectrum, tussen 4 en 7 hertz.
Onder theta ligt het superlage delta-bereik, tussen bijna-nul en 4 hertz. Delta-golven worden door de hersenen normaal gesproken alleen tijdens diepe slaap geproduceerd. Maar er zijn uitzonderingen. De hersenen van sommige helderziende healers dalen tijdens een healing wel eens af naar deze regio. En ook spirituele leiders in diepe meditatie functioneren in deze superlage regio, hoewel ze zich niet in de onbewuste staat van diepe slaap bevinden.
We moeten de wijdverbreide veronderstelling herzien dat niet-alledaagse 'spirituele' ervaringen zich voordoen in een hoogfrequent gebied. Ze zitten niet boven de frequentie van alledaagse ervaringen, maar daaronder. (4)

Dit staat in nauw verband met "het gordijn dat opengeschoven wordt". De diepste meditatie bereiken we wanneer de hersenen bijna volledig stil zijn.
Terloops: van waar komt dit wijdverbreide misverstand? Van het ego, gekoppeld aan het (lagere) denken. Het ego hemelt zichzelf op: "druk, druk, druk; ik ben goe bezig". Bezig waarmee? Met het gordijn stevig dicht te houden.

Wil je het gordijn openen? Ga dan in de stilte.
Stil … stil … stil …..

Over gelukzaligheid
         Sherlock Holmes
         Uit de diepe diepte
         Extraatjes
                 Grootouders
                 Bijna-doodervaringen
                 Hersengolven