Vooraf
Het coronavirus is voor vele mensen, vooral in de woonzorgcentra, een ramp. Over het nieuws van de dag gaat het hier niet, dat laat ik aan de media over. Dat kan ik trouwens niet, ik schrijf zelden op heel korte tijd.
Uiteraard is het dagelijkse wel belangrijk, elke dag zorgt voor een puzzelblokje in het geheel (3).
Dit - een wereldwijde crisis veroorzaakt door een virus - had ik niet verwacht. Dat er iets zou gebeuren dat voor een grondige ommekeer in onze samenleving zou zorgen, dat leek mij duidelijk en was ook meer dan noodzakelijk; denk maar aan klimaat, milieu, psychische leegte en andere zware psychische problemen dit binnen een materiële overvloed. Alles draaide rond welvaart, waardoor het welzijn verdrongen werd. Zijn we - in gans onze decennialange materiële vooruitgang - de mens vergeten? Tijd voor verandering.
Maar hoe de omwenteling er dan concreet uitziet, is niet te voorspellen. Meer hierover in het artikel "is toekomst voorspelbaar?".
Er is al heel veel gezegd en geschreven over de coronacrisis, dit vanuit diverse disciplines: sociaal, medisch, economisch, psychologisch, politiek, ecologisch, ... Ik mis een totaalvisie verankerd in een spirituele grondlaag. Hierbij zijn 'het hart' en gezond verstand basisbestandsdelen.
Voor wie zich lekker voelt in het materialisme is er geen probleem en dan ook geen reden om dit consumptieleven in vraag te stellen. Voor velen voldoet dit echter niet, niet meer, wegens te oppervlakkig. En dan? Er gaapt een leegte.
Dan kunnen we op zoek gaan. Deze tekst is één grote zoektocht; een zoektocht in tijden van nepnieuws.
Ga om met mensen die de waarheid zoeken, maar vlucht voor hen die haar gevonden hebben. Vaclav Havel
Het materialisme heeft de mens uitgehold, heeft de religie uitgehold, heeft de wetenschap uitgehold, en uiteindelijk holt het materialisme zichzelf uit. De coronacrisis zet een punt achter de dominantie van het materialisme.
Het alternatief dat zich aandient is leven vanuit het hart.
Goethe zei:
Het is tijd. Het is tijd. Het is tijd.
De klok slaat drie keer, en dan is het tijd voor verandering. Dit is een diep inzicht dat Goethe verwoord met "Het is tijd. Het is tijd. Het is tijd". In de I Tjing staat er ook iets dergelijks: bij grote veranderingen mag men niet te vroeg, maar ook niet te laat meegaan met de verandering. We staan in een heel grote verandering. De grote doorbraak is zich aan het ontrollen.
Een vraag die zich hierbij stelt is: hoe ver zullen we staan op het eind van de jaren '20?
De eerste klokslag in de huidige aan de gang zijnde grote omwenteling was nine eleven (11 september 2001).
Hier was een duidelijke mijlpaal: nine eleven; de tweelingtorens in New York die instorten.
Meer hierover in: "Nieuwjaarsbrief 2014: over mensen en robotten".
Terloops: op 6 of 7 april 2020 kwam in het nieuws dat corona al meer doden telt in de staat New York dan de instorting van de Twin Towers. Nog maar eens ligt het epicentrum in New York. Of het ditmaal ook Wall Street is, ik dacht van niet. (4)
Eleven nine was de dag dat we wakker werden en vernamen dat dhr. Donald Trump de verkiezingen gewonnen had (9 november 2016). Meer hierover in:
"Eleven nine, een nieuwe schokgolf gaat door de wereld".
Dit is een minder duidelijke mijlpaal. Deze 'tweede klokslag' noem ik 'eleven nine', ook al is het ruimer dan die ene dag of dan alleen Donald Trump en de VS. Het gaat eerder om wat ik 'de Trumpianen' noem. De voornaamste kopstukken zijn: Donald Trump (V.S.), Matteo Salvini (Italië), Boris Johnson (UK), Rodrigo Duterte (Filipijnen), Jair Bolsonaro (Brazilië).
Vóór 2010 was het ondenkbaar dat dergelijke mensen president of premier zouden worden. Wat is er veranderd? Ondertussen zijn zij het die het grote woord voeren; en een luide klok hebben ze wel.
Toch even vermelden: welke landen zijn het zwaarst getroffen door het coronavirus (dd. 13 mei '20)? Het land van Trump, van Salvini, van Johnson, van Bolsonaro en van Poetin (5).
Deze heren gaan ervan uit dat ze dat coronavarkentje wel zullen wassen. Hoe? Met bleekwater. Bleekwater blijkt een heel goed middel tegen corona te zijn, aldus Donald Trump. Op een persconferentie raadde Trump de Amerikanen aan om bleekwater te drinken om het coronavirus te overwinnen. Dit is uiteraard waanzin. Is dit de president van de VS? Later werd verklaard dat deze uitspraak cynisch bedoeld was tegenover één bepaalde journalist.
Het ziet ernaar uit dat 'de Trumpianen' op de terugweg zijn. Met hun grote mond dachten ze alles aan te kunnen. Onder andere Donald Trump en Boris Johnson hebben ondervonden dat zij de problemen die het coronavirus met zich meebrengt met hun grote mond niet kunnen oplossen.
Het was duidelijk dat het trio materialisme - rationalisme - egoïsme vroeg of laat zou vastlopen. Dat het zou stokken was niet voorzien. Voor België was dit stokken op vrijdag de dertiende maart (om middernacht tussen vrijdag en zaterdag ging de lockdown in). Het was al vrij snel duidelijk dat na corona niet hetzelfde zal zijn als ervoor. Net zoals na nine eleven niet hetzelfde was als ervoor. Hetzelfde geldt voor eleven nine. Uiteraard zijn nooit twee dagen gelijk, maar af en toe zijn er mijlpalen waar duidelijk een vóór en een na is.
We staan voor een tweesprong. Welke richtingen dienen zich aan? Zowel de individuele mens, als bevolkingsgroepen, als de mensheid in zijn geheel, staan voor belangrijke keuzes. De eerste mogelijkheid is halsstarrig verder gaan met de samenleving zoals die nu is. Dit wordt heel moeilijk, onder andere omdat het regelrecht tegen de tijdsgeest in gaat. De tweede mogelijkheid is meegaan met de veranderingen die zich aandienen en nog zullen aandienen. Dit is ook niet gemakkelijk, hier bestaat geen draaiboek voor. Dit geldt uiteraard voor om het even welke grote verandering (evolutie of revolutie).
Eén ding lijkt mij heel duidelijk: we gaan over van 'het hoofd' naar 'het hart' (7). Daar kijken we naar uit, zegt het hart. Oei, oei, oei, zegt het ego, dit brengt onzekerheid met zich mee, daar hou ik niet van! Ja ego, het zijn slechte tijden voor jou.
De fundamentele verandering, paradigmaverschuiving, die aan de gang is heeft vele facetten, een verschuiving van 'het hoofd' naar 'het hart', van welvaart naar welzijn, van horizontale naar verticale structuren (komt verder nog aan bod), van tijdsgeest. Het zijn allemaal facetten en aspecten van één grote verandering.
De kern van het materialisme is de strikte scheiding tussen geest en lichaam. Meer hierover in het artikel 'De schaar van Descartes'. Zonder deze scheiding kon het materialisme niet ontstaan. Deze scheiding bracht ook scheiding tussen 'het hoofd' en 'het hart' met zich mee.
Onze welvaartsmaatschappij heeft de mens in slaap gewiegd, dit in de zin van "ga gewoon mee met de consumptie en stel vooral geen vragen".
Het coronavirus zorgde voor een soort elektroshock. Mensen worden wakker: "wat gebeurt er?".
In het materialisme ligt de nadruk op welvaart. En welzijn? Dit wordt, werd, min of meer als synoniem aanzien. Met de lockdown hebben we ondervonden dat dit niet zo is, er was minder welvaart, maar er waren ook heel wat zaken van meer welzijn: meer stilte, minder stress, minder milieuvervuiling, minder burn-out en zo voort. Er was even een rustpauze.
Corona heeft ons - voor wie dit nog niet wist - geleerd dat welvaart en welzijn niet zomaar hetzelfde zijn.
Er komt ongetwijfeld nog een zware economische crisis. Tot begin mei 2020 werd nauwelijks naar geld omgezien, eerst de veiligheid en gezondheid van de mensen zo goed mogelijk garanderen. Zo hoort het. Zo is het ook gegaan, goed zo. Tijdens dit eerste deel was de medewerking van de bevolking groot.
Er komt wel een tijd dat de rekening, de economische gevolgen, zal opgemaakt worden.
In de vorige eeuw hadden we de zware economische crisis van de jaren dertig, in onze 21ste eeuw kan het de crisis van de jaren '20 worden. Het hoeft het niet zo ver te komen, maar dan moet het ieder-voor-zich (persoonlijk, per land, per sector, enz.) stoppen. Het kan een opportuniteit zijn, die we maar best aangrijpen.
Net zoals bij het eerste deel van de crisis is er een grote medewerking nodig, ditmaal van de superrijken. Ook hier zal reglementering nodig zijn.
Als je ziet welke bijdrage het verplegend personeel geleverd heeft, zij het dan niet op financieel vlak, dan is een kleine bijdrage - van 5 à 10% op hun kapitaal - echt niet te veel gevraagd. De superrijken zijn dit eigenlijk, als mens, aan zichzelf verplicht. Hoe meer zij hun mens-zijn opnemen hoe minder reglementering er nodig is. Een burgeroorlog tussen de gewone mensen en de superrijken behoort tot de mogelijkheden, maar zover hoeft het zeker niet te komen.
Weet dat grote veranderingen gebeuren op het scherp van de snee. Slechts weinigen zijn zich hiervan bewust.
Jezus heeft gezegd:
Ik heb vuur op de wereld geworpen
en nu behoed ik het tot het oplaait. (8)
Hoe geraken we uit de zware economische problemen? De oplossing is vrij eenvoudig: wanneer de mensen die een kapitaal hebben van meer dan één miljoen euro een belasting hierop betalen, bijvoorbeeld 5%, dan is er al heel veel opgelost (9). Niemand, geen mens, die er echt pijn van heeft. Geen mensen, maar wel de ego's van de rijken, die gaan fel protesteren; hun welvaart - uitgedrukt in aantal nullen op hun bankrekeningen - is in gevaar. Het ego kent geen welzijn, welzijn is niet te beredeneren; het kent alleen welvaart, dit kan in cijfers uitgedrukt worden.
Wie al eens in de financiële problemen gezeten heeft, weet dat het niet bij de rijken - de financieel rijken - is dat je hulp zal krijgen; er zijn uitzonderingen, maar heel weinig.
Terloops: Hoe verdeelt een rijke 10.000 euro onder de armen? 5.000 euro onder de linker- en 5.000 onder de rechterarm. Het geld is verdeeld onder de armen (10).
Voor wat mij betreft mogen de rijken zeker rijk zijn, maar hoeft dit financieel rijk te zijn? De meeste mensen in het Westen zijn materieel rijk, en sommigen superrijk, maar zowel innerlijk als sociaal zijn er vele armen. Financieel rijk, innerlijk arm? Arme mensen!
Is solidariteit van de financieel rijken mogelijk? De brand in de Notre-Dame kathedraal in Parijs heeft ons geleerd dat op 24 uur tijd bijna één miljard euro kan opgehaald worden. Zijn de 'gulle schenkers' armer hierdoor? Als je alleen op de bankrekening kijkt wel. Is er één iemand van ongelukkig geworden? Ik denk van niet.
Voor de superrijken breken moeilijke tijden aan. Zij staan voor de keuze: uiterlijke of innerlijke rijkdom. Met de nieuwe tijdsgeest die eraan komt is het of gelukkig zijn of financieel rijk zijn. Hier zal wel nog wat tijd overgaan voor aleer hierin beweging komt, maar dit is - naar mijn mening - wat eraan komt.
Nog een domein waar herverdeling absoluut noodzakelijk is, is dit van de belastingen voor mutinationals. Hoe is het te verantwoorden dat een mulitnational - met honderden of duizenden werknemers - vaak minder belastingen betaalt dan de bakker, slager of kapper om de hoek? Hoe verantwoord je dit? Dit is niet te verantwoorden. Nee? Dan gaan we over op de volgende vraag: hoe is het zover kunnen komen? Dit is een complex gegeven. Centraal staat eigenbelangen, dit van de mulitnationals en de beleidsmensen (politici) die persoonlijk voordeel aangeboden krijgen. Kort samengevat: rotpolitiek. Volgende vraag: wat doet men met een rotte appel? Dergelijke politiek: weg ermee, en het fiscale beleid van de mulitnationals volledig herzien. En niet alleen het fiscale beleid: we kiezen voor ofwel mensvriendelijke mulitnationals ofwel geen. Zover zijn we nog niet.
Achteraf toegevoegd: er is een afzonderlijk artikel rond gezond verstand in de maak.
Door ons materialisme, met de reclame als trendzetter, was het gezond verstand weggekwijnd.
Het was niet afgeschaft, dat kan trouwens niet, maar wel vrij zwaar aangetast. In coronatermen: het gezond verstand hoort thuis op intensieve zorg (intensive care). En, ook typisch corona, deze intensieve zorg zou wel eens lang kunnen duren.
Bij het heropstarten (na de lockdown) wordt, zowel door de wetenschappers als door de politici, beroep gedaan op het gezond verstand; in de context van corona ook wel 'burgerzin' genaamd. Dit lijkt mij echt wel nodig, of anders gezegd: dankzij de coronacrisis wordt het gezond verstand terug 'opgevist'.
De sleutel tot 'de derde klokslag' is - naar mijn mening toch - de overgang van 'het hoofd' naar 'het hart'. Hierin neemt het gezond verstand een belangrijke plaats in. Het vormt een scharnier: gezond (in de context van gezond verstand) hoort bij 'het hart', terwijl verstand bij het denken - 'het hoofd' - hoort.
Gezond verstand. Wat is gezondheid? Het is een dynamisch evenwicht op minstens drie vlakken: fysiek, psychisch en spiritueel. Een dergelijk (dynamisch) evenwicht is er alleen wanneer 'het hoofd' en 'het hart' samenwerken.
We overlopen even de drie domeinen.
Naarmate we ons verder van ons gezond verstand hebben verwijderd is de roep tot terugkeer des te groter. Twee voorbeelden. 1. Op vlak van milieu en klimaat is onze aarde ver van een gezond evenwicht. De slinger is zeer ver doorgeslagen in de richting van het denken, 'het hoofd'. De roep tot terugkeer, een roep vanuit het hart, is dan ook groot. 2. Superrijken zijn ver van een gezond evenwicht verwijderd. Ook hier is de slinger te ver doorgeslagen.
Voor een ander aspect van leven vanuit 'het hoofd' gaan we eventjes terug in de tijd: Julius Caesar had als motto "verdeel en heers". Ook dit was, tijdens een vorige cyclus dan, zeer sterk op het denken, 'het hoofd', gericht.
Julius Caesar - met als motto 'verdeel en heers' - heet vandaag Big Brother. **** En de soldaten heten vandaag algoritmen.
Big Brother maakt massaal gebruik van kunstmatige intelligentie. Dit hoeft niet tegen de mens gekeerd te zijn, maar vandaag is dit in hoge mate zo. Kunstmatige intelligentie is een gereedschap. De vraag is, waarvoor wordt dit gereedschap gebruikt?
In een democratisch land worden we bestuurd door een regering, waarvan de leden democratisch verkozen zijn. Dit is althans de theorie. Velen stellen zich hierbij grote vragen, en terecht. In de praktijk zijn er vele groepen, vooral met geld en macht, die invloed uitoefenen.
Wat gebeurt er achter de schermen? Daar gaat het er veel minder democratisch aan toe. Hoe dik of hoe dun het laagje democratie is, is nog de vraag.
Een belangrijke vraag die zich stelt is: steekt er een systeem achter? Of is het een onderling trekken en duwen om macht? Naar mijn mening is het niet of, maar en. Enerzijds is er weldegelijk trekken en duwen, en anderzijds steekt er inderdaad een systeem achter.
Hoger kwam het reeds aan bod: het gezond verstand is weggekwijnd. Een vraag die zich hierbij stelt is: is dit al dan niet opgezet spel? Het lijkt mij heel onwaarschijnlijk dat dit niet zo zou zijn. De sleutel tot 'Het Systeem' is geld en macht. Beiden houden niet van 'pottenkijkers'; voor hen is gezond verstand een reëel gevaar. Geld en macht functioneren alleen in diepe duisternis.
We kunnen ons de vraag stellen: steekt er een complot achter? De top van Kopenhagen heeft in alle geval bewezen dat de rijke landen complotten niet schuwen.
De kern van de eerste klokslag (nine eleven, zie hoger) was Wall Street, het financiële hart van de wereld (toen toch). De tweede klokslag: eveneens Wall Street. De derde klokslag: niet specifiek Wall Street, maar wel het materialisme.
Het is hoog tijd dat de dominantie van geld-en-macht gaat liggen. Dit heeft uiteraard met de overgang van 'het hoofd' naar 'het hart' te maken en - hiermee gepaard gaande - het welzijn en de welvaart. Dit is gezond verstand, verstand dat niet aangetast is door overdreven eigenbelang, maar gestuurd wordt door 'het hart'.
Er is een fundamenteel verschil tussen 'het hoofd' en 'het hart'. Het is niet zo dat het hoofd en het hart naast elkaar, op dezelfde hoogte, staan. Het hoofd behoort tot ons lichaam, via het hart zijn we verbonden met de ganse kosmos.
Een groot probleem hierbij is wel dat heel weinig mensen het rationele denken doorzien. Zolang we echter in het web van het rationele denken zitten, blijft er heel veel onduidelijk en vaag. Naarmate we meer opschuiven naar 'het hart' zal het denken meer en meer doorzien en helderder worden. Hierbij komt meer ruimte voor gezond verstand en voor creatief denken.
Ik denk dat we allemaal, arm en rijk, best eens op reis gaan, de reis van het hoofd naar het hart. Kan dit? Ja, het kan. Mag dit? Deze reis mag zelfs in coronatijd. Je kunt het ook anders formuleren: de weg van welvaart naar welzijn. Ja ego, ik weet het, het is jouw ding niet.
Innerlijk rijke mensen zijn meester over hun ego. Wat is dit dan? Hoe voelt dit? Het ego komt eindelijk tot rust, innerlijke rust. Eindelijk verlost van al die chaos van gedachten. Kan dit? Het antwoord is geen ja of nee, het is een weg die we kunnen en mogen gaan. Wij westerlingen kijken naar het einddoel en vergeten de weg. Iedereen is onderweg, niet het rechte pad naar het einddoel, want dit bestaat niet. Een kronkelweg, een weg van vallen en opstaan. Deze coronacrisis begon met vallen, daarna opstaan.
In Europa was, nog voor de coronacrisis, de dynamiek stilgevallen; ik zie het als een vorm van burn out. Ik heb het meer dan 20 jaar geleden zo geformuleerd:
Onze materiële welvaart heeft al lang haar grenzen bereikt en stagneert. Nog een citaat van meer dan 20 jaar geleden:
Ons westerse rechtlijnige denken gaat ervan uit dat alles eindeloos kan doorgaan. Nee, zo is het niet; denk maar aan de enorme klimaatproblemen.
De oplossing? Op zoek gaan naar het evenwicht tussen het hoofd en het hart. Met het nieuwe jaar, 2020, en het nieuwe decennium, de jaren '20, had ik 'deze reis' vooropgesteld. Zie: Nieuwjaar 2020, een nieuw decennium: de jaren '20 . Met de coronacrisis - wat ik totaal niet voorzien had - is de zaak alleen maar dringender.
Hoe zal de nieuwe maatschappij eruitzien? Dat weten we niet. Voor een kind geboren is weet je ook niet hoe het er zal uitzien. Een aantal grote lijnen komen toch wel naar voor. Hoe het concreet, in detail, zal uitzien, dat valt naar mijn mening niet te voorspellen.
Een aantal grote lijnen op een rijtje:
Zekerheden
liggen op het kerkhof,
naast de grijze muizen. website
De warme bakker, bakt brood. De koude bakker, bakt winst.Is er iets mis met winst? Nee, tenzij winst doel op zich wordt.
Dat er heel grote veranderingen op komst waren, was reeds lang voorspeld, onder andere door Meester Morya (een Oosters Meester) en door de Hopi-indianen. Ik heb dan ook - vermoedelijk in 1999 - de vraag gesteld:
Hoe is het mogelijk dat er zoveel aandacht gaat naar kleinere veranderingen zoals het Europees voetbal (in 2000, gehouden in België en Nederland) en de invoering van de euro (op 1 januari 2002) dit terwijl er geen aandacht gaat naar de grote veranderingen die op komst zijn?
Iemand antwoordde: "je kunt dit - de grondige omwenteling die eraan komt - niet voorbereiden" en zij had gelijk.
Twintig jaar later zitten we volop in de verandering, dit zonder voetbal, zonder Olympische spelen, met corona. De derde klokslag in onze 21ste eeuw is volop bezig.
Straks mag 'de schaar van Descartes', met de bijbehorende scheiding tussen 'het hoofd' en 'het hart', naar het museum voor hedendaagse geschiedenis.
We gaan voor een dynamisch evenwicht tussen het hoofd en het hart. De mensen die vanuit het hoofd leven, hebben welvaart nog niet ingeruild voor welzijn. Eind de jaren '20 zien we hoe ver we staan.
Het coronavirus,
de derde klokslag in onze 21ste eeuw
Inleiding
Geen nieuws van de dag
Voorspelbaar - onvoorspelbaar
Een spirituele grondslag
De drie klokslagen
Het is tijd
De eerste klokslag: nine eleven
De tweede klokslag: eleven nine
Het coronavirus: de derde klokslag
Het heropstarten
Het materialisme
De economie: van intensieve zorg naar herverdeling
De heropstanding van het gezond verstand
'Het Systeem'
Van het hoofd naar het hart
Het hoofd en het hart
Even op reis ...
Op weg naar een nieuwe samenleving
Evolutie